Verbonden partijen zijn rechtspersonen waarmee de gemeente een bestuurlijke en financiële band heeft. Dit zijn onder andere gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen die een publiek belang behartigen en waarvan de aandelen geheel of gedeeltelijk in het bezit van de gemeente zijn.
Onder bestuurlijk belang wordt verstaan zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. Financieel belang is een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat, onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.
De verbonden partijen van de gemeente in 2023 komen hierna aan de orde. Het gemeentelijke beleid met betrekking tot verbonden partijen is vastgelegd in de nota verbonden partijen .
Het beleggen van een publieke taak bij een andere organisatie heeft als gevolg dat geen directe democratische controle kan plaatsvinden door de gemeenteraad. Politiek-bestuurlijk ingrijpen geschiedt getrapt. Bovendien heeft de gemeente niet altijd een meerderheidsstem in de andere organisatie. Om het primaat van de gemeenteraad zoveel mogelijk te waarborgen wordt gekozen voor terughoudendheid, met name bij gemeenschappelijke regelingen. Hoofdregel is dan ook ‘nee, tenzij…’ daar waar het om beleidsrijke onderwerpen gaat, die directe democratische legitimering vragen. Onderdeel van de nota is ook een afwegingskader. Bij het aangaan van een verbinding dient dit afwegingskader altijd vooraf aan het college van B en W en/of de gemeenteraad te worden voorgelegd.
Voor het onderdeel 'Risico’s' bij de diverse verbonden partijen is sinds 2021 een ontwikkeling gaande om via een eenduidige manier de risico’s in kaart te brengen. Dat zal resulteren in een zogenoemde heatmap. Onder een heatmap wordt verstaan een totaaloverzicht van alle verbonden partijen met een classificatie van een totale risico score. Tevens is er ook een ontwikkeling van een individuele visuele weergave van het risicoprofiel doormiddel van een zogenoemd spin-diagram. In het 2 e kwartaal van 2022 is de conceptfase van deze ontwikkeling afgerond. De verwachting is om tot publicatie van de heatmap als ook de spin-diagrammen over te gaan in het Jaarverslag 2022, die in het 2 e kwartaal 2023 zal worden gepresenteerd.
In deze paragraaf geven we inzicht in de verbonden partijen van gemeente Utrecht en de specifiek kenmerken van deze partijen.